برای روشن شدن موضوع، باید اشاره کنم که ثبت سفارش برای واردات در سامانه جامع تجارت انجام میشود. اگر شخصی برای بار اول اقدام کند و هیچ سابقه تخلفی نداشته باشد، همین ساختار بهراحتی قابل سوءاستفاده است.پیشتر «اتاق بازرگانی» نقش آغازین در صدور کارت داشت. ابتداشخص بایدعضو اتاق میشد، اتاق صلاحیت او را تأیید میکرد و پس از آن مراحل صدور کارت طی میشد اما اکنون اتاق از ابتدای فرآیند کنار گذاشته شده و فقط در پایانِ کار وارد عمل میشود. در این مرحله اتاق در ظاهر تنها نقش نمادین دارد اما دستکم میتواند جلوی صدور کارت برای افرادی غیرتاجر یا فاقد صلاحیت را بگیرد. مشکل اصلی، در ساختار است. اکنون اتاق توجیه میکند که «چون در فرآیند نیستم، وظیفهای هم ندارم»؛ اما واقعیت آن است که وزارت صمت میتواند در سامانه جامع تجارت تغییر ایجاد کند تا تأیید اتاق دوباره بخش اصلی این چرخه شود.بهصراحت میگویم سازمانها ونهادهای مرتبط با تجارت خارجی درایران معمولا پاسخگو نیستند. اتاق بازرگانی مسئولیت رامتوجه خودنمیداند،وزارت صمت نیز نمیپذیردوسامانه جامع تجارت،همه چیز رادرقالب شوراها و کارگروههای بدون متولی تعریف کرده است. نتیجه آنکه هیچکس مسئول تصمیمات نیست. درچنین فضایی طبیعی است که تاجر و صادرکننده واقعی هم احساس امنیت نکند و رقابت سالم از میان میرود. اصل تجارت بر پایه رقابت است؛ وقتی تصمیمات اداری بتوانند آن را از بین ببرند، تجارت بیمعنا میشود. حالا که نظام به خطاهای خود پی برده، سیاست سختگیرانهای درپیش گرفته است. برای صدور کارت بازرگانی جدید، متقاضی باید ضمانتنامه بانکی بسپارد تا بتواند صادرات انجام دهد، یا اتاق بازرگانی صلاحیت او را تا سقف ۱۰۰ هزار دلار تأیید کند. میخواهند راه سوءاستفاده را ببندند اما همچنان کسانی پیدا میشوند که راه فرار را بلدند و با روشهای تازه، همان مسیر را دور میزنند.